گل محمدی یا گل گلاب، نام نوعی گل رز است که از آن گلاب میگیرند. گل محمدی از دیرباز در ایران کشت میشده است. از تیره رزاسه و قسمت قابل مصرف آن گلبرگ و ماده مؤثره آن تانن است. در برزک، نیاسر، قمصر، کاشان، اصفهان، دهستان لالهزار کرمان، داراب (نوایگان ولایزنگان) فارس و شهر میمند فارس از آن گلاب میگیرند و بعضی آنرا هم تقطیر مینمایند (۱).
کمپفرول، کوئرستین، ژرانیول، اوژنول، سیترونئول، میرسن، نرول، فنیل اتیل الکل، نونا دکان، نونادکن، ایکوزان، تریکوزان، ژرانیل استات و کربوکسیلیک اسید از دیگر ترکیبات موثر این گیاه می باشند.
بسیاری از مطالعات نشان دادهاند که گل محمدی بر سیستم عصبی تاثیرات فراوانی دارد از جمله اثر آرام بخشی، تسکین درد و سر درد، محافظت از نورونها و جلوگیری از تخریب آنها و همچنین جلوگیری از انقباض عروق و پیشگیری از حملات صرع. مکانیسم این اثرات در ترکیبات آنتی اکسیدانی گل محمدی از جمله فلاوونوئیدهای موجود در آن نهفته است (۲).
دانشمندان در ایران و خارج از کشور با مطالعه بر اثرات گل محمدی بر سیستم تنفسی به این نتیجه رسیدهاند که مواد موجود در گل محمدی میتواند از طریق شل کردن عضلات نای و نایژهها (مجاری تنفسی) در کاهش سرفه موثر باشند (۲).
گلاب گل محمدی در افزایش قدرت و تعداد انقباض قلب موثر است، علاوه بر این ترکیب ساینیدن گلیکوزید موجود در آن با مهار تولید هورمون آنژیوتانسین-۲ باعث بهبود عملکرد سیستم قلبی عروقی و کاهش فشار خون میشود (۲).
عصاره این گیاه در کاهش قند خون بعد از غذا خوردن، کاهش سرعت جذب کربوهیدراتها در روده (همانند داروی آکاربوز که برای دیابتی ها تجویز میشود) نقش دارد، این اثرات نشان دهنده نقش موثر گل محمدی در دیابت است (۳, ۴).
میتوان به اثر مهاری بر بیماری ایدز، خواص ضد عفونی و میکروب کشی و خواص آنتی اکسیدانی و سمیت زدایی از بدن، اثرات ضد التهابی، اثرات ملینی و ضد یبوست، ضد رفلاکس و سوزش سر دل، درمان بسیاری از بیماریهای چشمی و اثرات ضد پیری را اشاره کرد (۲).