بادرنجبویه یا بادرشبی یک سرده از تیره نعناعیان است. بادرنجبویه داروی مورد علاقه ابوعلی سینا بود که جهت تقویت قلب و انبساط روح تجویز میکرده است. طبع بادرنجبویه گرم و خشك است (۱).
استفاده از این گیاه به عنوان یک داروی ضد افسردگی تا قرن هفدهم ادامه داشت. آزمایشهای جدید بر روی حیوانات آزمایشگاهی نشان میدهد که این گیاه همانند یک داروی مسکن بر روی دستگاه عصبی مرکزی عمل کرده و به همین دلیل آرام بخش است. مطالعات جدید اثر بخشی عصاره بادرنجبویه را در درمان موضعی ضایعات ویروسی تبخال براساس کاربردهای جدید تأیید نموده است (۲).
ترکیبات این گیاه بسیار متنوع است، بادرنجبویه دارای ترپنوئیدها (تری ترپینوئیدها، استروئیدها، مونو ترپینوئیدها)، فلاوونوئیدها، آلکالوئیدها، لیگنانها، فنولها، کومارینها، سیانوژنیک گلیکوزیدها و برخی مواد دیگر است که در مقالات علمی به ۲۴۶ ماده بیو اکتیو آن اشاره شده است (۳).
بادرنجبویه دارای تعداد زیادی آنتی اکسیدان می باشد، که از این طریق میتواند رادیکالهای آزاد را پاکسازی کرده و سلول های بدن و همچنین DNA را از آسیب این مواد مضر دور نگه دارد. این ویژگی در پیشگیری از سرطان و کاهش تکثیر سلولهای سرطانی و جلوگیری از بدخیم شدن این سلولها نیز نقش دارد (۳, ۴).
بادرنجبویه میتواند در شرایط هایپوکسی (کمبود اکسیژن) از طرق مختلف مقاومت بافتهای بدن از جمله مغز و عضلات را در این شرایط کمبود اکسیژن افزایش داده و فعالیت آنها را در حالت مطلوب نگه دارد (۳) .
این گیاه می تواند در آلرژیهایی که هیستامین مسئول آن است، باعث کاهش علائم بیماری شده و بسیاری از شاخصهای التهاب را در بدن کاهش دهد. علاوه بر این در تنظیم تعداد گلبول های سفید نوع لنفوسیت نیز موثر است (۳, ۵, ۶).
آنتی اکسیدان نارجنین موجود در بادرنجبویه میتواند در برابر اثرات منفی برخی داروهای شیمی درمان بر قلب نقش محافظتی داشته و از بافت قلبی در برابر این صدمات محافظت کند (۳). علاوه برای دانشمندان به این نتیجه رسیدند که آنتی اکسیدانهای بادرنجبویه میتواند باعث کاهش چربی خون، کلسترول تام سرم، کاهش کلسترول بد و افزایش کلسترول خوب در بدن شوند (۷).
تحقیقات دانشمندان نشان داده است که روغن بادرنجبویه فعالیت چندین نوع باکتری عفونت زا را مهار کرده و از تکثیر آنها جلوگیری میکند.